Yazar ve Test : Özgür SUNAY
YETX çok amaçlı özel arazi aracın test sürüşünü Milli Savunma Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı ve Özel Kuvvetlerimizin de yer aldığı özel parkurunda Ankara, Gölbaşı – Mogan Gölü mevkinde özel davetle suda ve arazide Yetx N1200 4×4 aracı denedim ve kullanarak test ettim…
Öncelikle beni arayarak bu özel test sürüşü adına şahsımı seçerek davet eden isimlerini sayamayacağım özel kurum, kuruluş ve kişilerin her birine davetleri için teşekkürü bir borç bilirim.
Size, Yetx N1200 arama kurtarma çok maksatlı ambifik araç ile ilgili Türkiye sonuç bildirgesi test raporumu sunmadan hemen önce araç hakkında çeşitli detaylı bilgileri özeliklerini vermek istiyorum.
Yetx markası Orso Utv şirketi tarafından Bursa serbest liman sanayi bölgesinde Türkiye’de fabrikada montaj edilerek üretiliyor. Aracın lastiklerine varıncaya kadar aslında çoğu parçası yurt dışı menşeli. Bu araç yani Yetx arazi aracı aslında Rus ve daha sonra ise Ukrayna menşeli olup tüm dünya ülkelerine çok maksatlı kullanım olarak satışı olan modifikasyona açık bir araç olarak üretiliyor. Daha sonra Ukrayna’da olan savaş ve üretim maaliyetleri sebebi vs. üretimi Türkiye, Bursa serbest bölgeye kaydırıyorlar.
Aracın özelliklerine baktığımızda ise Alüminyum üst gövde, galvanizli çelik arazi aracının gövdesini korozyona karşı dayanıklı hale getirmesi için üretilmiş. Yetx sürüş pilotu dahil 9 kişiye kadar hem insan hem yük taşıyacak şekilde imal edilmiş. Yetx aracı tasarlayarak satışa sunan firma 1.200kg yükü arazide taşımanın maaliyeti, bir yük helikopterininkinden %75 daha az olduğunu söylüyor ve savunuyor. Aynı zamanda araç saatte fabrika verilerine göre sadece 5litre dizel yakıt tüketiyor. Toplam taşıma kapasitesi ise 1.200kg. yük römorku ile beraber taşıma kapasitesi 2.100kg çıkabiliyor. Çekme kapasitesi ise fabrika verilerine göre 2.400kg. Ayrıca, tekerlek jantların her birine yerleştirilen ek yakıt depoları sayesinde toplam yakıt kapasitesi 327 litreye kadar çıkarılmış. Bu şekilde 65 saat otonom çalışma ve 19 saat sürekli çalışma kapasitesi oluşturulmuş. Üretici firmanın resmi garanti süresi 12ay. Ya da 2000 motor saat. Üzerinde bulunan off-road lastikleri birbirine bağlı ve tek bir düğmeye basarak şişip-inmeleri sağlanabiliyor. YetX üzerinde Kore’nin Doosan marka dizel motoru yer alıyor. Bu motorun yakıt verimliliği ve yüksek bir tork sunduğu üretici firma tarafından iddia ediliyor. Yetx’teki bu motor sadece 55hp/41kw’lik bir güç üretiyor. Üretici firma araçta 3000nm tork gücü olduğunu söylüyor. Aynı zamanda Yetx araçta alt aksam bildiğimiz unimog 4×4 benzeri arazi araçları şeklinde değil. Aracın altı tamamı ile suda yüzer hareket etmesini sağlayacak olan yalnızca tekne mantığı kapasitesi ile tasarlanmak suretle üretilmiş. Yani, Yetx aracın alt aksamında motor haricinde herhangi bir yay aksamı, amortisörler, süspansiyon bileşenleri v.b. bulunmuyor. Aracın tüm yol sürüş iç konforu, su ve arazi performansı lastiklerinin hava basıncına bağlı. Sürekli olarak her yol şartına uygun lastik basınçlarını düzenlemeniz gerekebilir.
Şimdi gelelim YetX N1200 Türkiye Test Sonuç Bildirgesi ve Gerçek Test Sürüş Raporuma;
Yetx N1200 4×4 aracı öncelikle suda Mogan gölü üzerinde ve sonrasında off-road arazi performansını kullanarak ve sınırlarını bir nebze zorlayarak teste tabi tuttum. Öncelikle aracın girişi için ön taraftaki büyük cam kapı olarak kullanılıyor aynı zamanda araca arka taraftan ekip binebiliyor. Araçta direksiyon sistemi yer almıyor pilot bölümünde sol tarafta 2 adet çelik kol yardımı ve lastikleri sağ-sol kilitlemek sureti ile dönüşü arzu ederseniz 360 derece şeklinde performanslı sürüşlerde yapabiliyorsunuz. Araçta 6 manuel vites ve diğer gaz, debriyaj normal araç kullanım şekli ile araç içi gerekli pek çok elektrik fonksiyonel lazım şalter sistemleri düğmeler ve Led ekranda motor gücünü deviri RPM bakımından gösteren bir ufak ekran yer alıyor. Aracın ilk suya girişi ve mogan gölü üzerinde suda ki test performansından genel hatları ve ihtiyaca yönelik kullanım alanları için baktığımızda, değerlendirecek olursak; Önceden bahsetmiş olduğum üzere araç zaten tamamı ile suda bir tekne mantığı ile üretildiği için o şekilde hareket ediyor. Araç motor sesi bakımından suda aşırı yüksek bir ses çıkarıyor.
Suda sadece 3. Vites performansı ile yalnızda saatte 6km/hız ile yol almak test performansı esnasında yüksek teknolojilere sahip ürünleri araçları düşündüğümüzde oldukça düşük kalıyor. Ayrıca, mogan gölü üzerinde su da yapılan test sürüşümüzde aracın 4 lastiği içerisi yakıt olarak boş idi. Ayrıca, araçta sadece ön tarafta 2 kişi ve 1 kişi kameraman arkadaşımız yer alıyordu hepsi de çok iri yarı ağır olmayan insanlar. Aracı tam yüklü 1200kg eşliğinde arka tarafta 9 veya daha fazla (örneğin arama kurtarma ekibi ve kazazedeler) var iken düşündüğümüzde aynı zamanda göreve hazır ve operasyona çıkacak olan bir aracında aynı zamanda 4 lastiği içerisinde yer alan yedek yakıt depolarının full şekilde dolu olacağını göz önünde bulundurduğumuzda aracın su üzerinde ambifik bir araç olarak performansı ne şekilde olurdu? Ya da sudan çıkarken bu kadar full yakıt ve yük ayrıca insan dolu bir araç Testimiz esnasında sadece 2. Viteste basit bir yükseklik engelde dahi sudan çıkar pozisyonda gaza sonuna kadar basılı şekilde hız bakımından zorlanıyor ise araç operasyon anında full dolu iken bu şekilde nasıl bir performansı olabilir? Bunun bir handikaplı tarafı olarak yayınımızdan, dergimizden bağımsız şekilde yazar görüşü, test editörü şahsi güvenlik ve test profesyonel uzmanlık fikrim, görüşümdür. Bu şekilde de aracın kullanımına yönelik ayrıca teste tabi tutulmasını öneririm.
Su da ki performansımıza döndüğümüzde aracın sağa-sola ve geriye dönüşleri çok sınırlı şekilde düşük hızda ve yavaş tatbik olduğu izlendi. Aracın ani geri manevrası ve dönüşleri için farklı ek fonksiyonel donanımlar eklenebilir. Dönüş hızı çok yavaş. Su da gidiş hareket hızını operasyonel açıdan yavaş buluyorum. Ayrıca, aracın ön camı gerek su kullanımı gerek arazi kullanımı esnasında görüş açısı bakımından mükemmel derecede olsa dahi aracın ön camını pilotların açısından dışarından oluşabilecek herhangi olumsuz koşullara istinaden güvenli bulmadım. Aracın arazi off-road performansına baktığımızda lastiklerin dev şekilde büyük oluşundan ve birbirine çok yakın konuşlandırılmak sureti ile tasarlandığından derin yarıklarda düz yolda başarılı şekilde geçişi sağlayabiliyor. Fakat, eğim aşağı engebeli bozuk arazi şartlarında aracı motor kompresörü ile yavaşça indirme sağlamaz iseniz yani ani frene basma durumları söz konusu olacak doğa şartı ortamlarında arka iki tekerlek havaya kalkmak sureti ile aracın stabilitesinin de bozulması söz konusu.
Aynı zamanda bahsedilen yüksek torka sahip bu araç test sürüşüm esnasında 2. Viteste, 3. Viteste arazide azami 40-45km/hız kadar yol alabilirken 3. Viteste hafif eğimli arazi yapısında tam gaz esnasında aracın gücünün kaldırmadığına şahit oldum. Yani 4.viteste bu kadar torka sahip bir aracın hafif eğime sahip arazide zaten başarılı bir şekilde yol alabilmesi gerekli idi. Aracın motorunu ve gücünü bu kasaya göre oldukça zayıf buldum. Aracın arazi de çok daha rahat çok daha stabil çok daha dengeli ve güçlü bir şekilde yol alabilmesini beklerdim. Bu araç özelinde Yetx N1200 4×4 fiyat ve performans bakımında baz modifikasyon yapılmamış olan test aracını ayrıca değerlendirecek olursak teknoloji bakımından devletimizin temel ihtiyacı olan bu tarz araçlarda konuşlandırılması ve bulunması gereken son teknolojik, radar sistemi cihazlar, uydu iletişim cihazları, elektronik cihazlar bakımından da benzer donanımlara baz modelde sahip olmayışı, devletimiz tarafından bu sistemlerin sonradan eklenmek sureti ile aracın kullanım amacına göre farklı donanımların eklenmesinin de aracın fiyatını zaten oldukça arttıracağı kanısındayım.
Benim beklentim son teknolojik ve aracın içerisinin daha fazla teknolojik son sistemlere uygun olması yönünde idi. Fakat bu araca baktığımızda gerek içeride yer alan malzemeler ve kullanım sertliği, kolaylığının da son derece eski tarz sistem kaldığı, sert kullanımlar da dayanıklılığın ne derecede olmadığı yönünde bir izlenimdir. Kendimi bu bakımdan devletime, milletime özellikle bu araç özelinde sorumlu hissederek ve bir görev bilerek test yazımı her zaman olduğu gibi tarafsız ve her şekli ile değerlendirmek sureti ile yazmayı bir borç ve görev edinmiş vaziyette gerekli bilgi ve açıklamalarımı özellikle sizlerle paylaşmış bulunmaktayım.
